7 Teslimat Noktaları ve Kilitli Teslimat Dolapları

 

E-ticaret ve adrese teslimata giderek artan oranda rağbet edilmesi, kent içerisinde hane başına sipariş edilen paketler sayıca artmakta, boyutça küçülmekte, bu da paket teslimat rejimini bütüncül ve konsolide olmaktan uzaklaştırıp giderek kent coğrafyası boyunca daha yayılmış ve dağınık bir hale büründürmektedir. Son kilometre operasyonlarını gerçekleştiren paket teslimat firmalarına bu eğilim, her biri yük kapasitesinin altında yüklenmiş daha çok vasıta ile daha çok taşıt-kilometre kat ederek hacimce gittikçe küçülen paketleri sayıca gittikçe artan sayıda teslimat noktasına zamanında yetiştirme baskısı olarak yansımakta ve tüm son kilometre teslimatın verimliliğinin, maliyet etkinliğinin düşmesine sebep olmaktadır.

 

Kent yaşamının getirdiği yoğun iş takvimi ve esnek çalışma saati gibi zorlayıcı faktörler, son kullanıcıların esnek teslimat saatleri talep etmelerini beraberinde getirmektedir. Teslimat sorumlusu ekip ile son kullanıcı arasında senkronizasyon gerektiren bu durum, bir yanda tüketicinin günlük takvimindeki olası değişimler diğer yanda ise paket teslimat sağlayıcısının sağlamak durumunda olduğu yukarıda bahsedilen zorlu ve katı operasyonel şartlar tarafından baskılanmaktadır.

 

Son kilometre teslimat araçlarını kapıya teslimat, son kullanıcıyı ise teslimat takviminde vaat ettiği yerde olma zaruretinden kurtaran fiziksel ara çözümler gittikçe sahiplenilmekte ve kent merkezlerinde uygulanmaktadır. Kalabalık yerleşim birimlerinde bulunan ve işletmesi fiziki olarak mekanda bulunan personellerce gerçekleştirilen AVM, süpermarket, postane ve mağaza gibi tesislere kurulan servis noktaları olarak nitelenebilecek teslimat noktaları (pickup points, PP) ile yine benzer noktalara konuşlandırılan, otomatize edilmiş ya da manuel güvenlik unsurları barındıran self servis cihazları olan kilitli teslimat dolapları (automated parcel stations, APS & parcel lockers) bu tür uygulamalara örnek olarak verilebilir.

 

Her iki tür sabit servis noktası teslimat modeli için de geçerli olan değer önermesi şu şekilde özetlenebilir: paket teslimatlarının çok sayıda son kullanıcı kapısına parsiyel (LTL) taşımacılık yoluyla aktarılması yerine görece hayli az sayıdaki sabit servis noktasına konsolide şekilde bırakılması sayesinde, hem seyahat maliyetleri hem de ortalama teslimat süreleri azalmakta, müşteriyi adresinde bulamamadan kaynaklı ek taşıma prosedürleri elimine edilmekte ve son kullanıcılar, konumlarına yakın merkezi muhitlere bırakılmış paketlerini daha geniş zaman dilimlerinde teslim alabilmektedir. Tüm bu avantajlar ilk göndericiden paket ve kargoların toplanması senaryosu için de geçerlidir. Kilitli teslimat dolaplarının diğer servis noktası alternatiflerine göre sunduğu bir diğer esneklik, personel çalışma saatlerine tabi mağaza, market, AVM ya da postane gibi fiziksel tesislere eklemlenmedikleri için 7/24 son kullanıcı ve ilk göndericinin erişimine açık olmalarıdır.

 

2014 sene sonu itibariyle Fransa’daki e-ticaret kaynaklı kent içi paket teslimatlarının %20’sinden fazlası, türlü ticari ya da idari tesisin yerleşkesine eklenmiş teslimat noktaları (PP) aracılığıyla gerçekleştirilmektedir. Teslimat noktası iş modelinde birbiriyle sıkı rekabet halinde olan 4 orta ölçekli firmanın – Mondial Relay, Relais Colis, Kiala ve Pickup Services – sunduğu son kilometre teslimat ağları, 2013 itibariyle, Fransız nüfusunun %90’ının yürüyerek ya da arabayla azami 10 dakikalık bir yolculuk ile en az bir teslimat noktasına erişebilir olmasını mümkün kılmıştır. Bu 4 hizmet sağlayıcının her birinin Fransa genelinde sunduğu, sayıları 4,000 – 5,500 arasında değişen teslimat noktaları üzerinden 2010 yılında 60 milyon paketin son kilometre teslimatı sağlanmıştır. Teslimat noktası olarak firmaların seçtiği ticari yerleşkeler genellikle çiçekçiler, içki ve tütün mamulü satan dükkanlar, kitapçı, gazeteci ve kırtasiyeler ile yerel süpermarketler olmuştur [1], [2].

 

Şekil 1. UPS’in Access Point Network adlı teslimat noktası ağını ve seçili noktaların ticari faaliyet türü ile çalışma saatlerini gösteren harita tabanlı web arayüzü gösterimi (Kaynak)

.

Mahalle ve semt ölçeğinde belli başlı ticari müesseseler ile anlaşarak hizmet verdiği saatler içerisinde bu işyerlerini e-ticaret dinamikleri içerisinde paket gönderme ve alma işlemlerinin son kilometre adımı olarak kullanan paket teslimat devlerine örnek olarak UPS ve onun UPS Access Point Network programı verilebilir [3]. UPS bu programıyla, e-ticaret kanallarıyla sıkça alışveriş yapan tüketiciler için sipariş ve iadelerinin gönderimi veya teslim alımı için zamansal ve mekânsal açıdan erişim esnekliği, e-ticaret yoluyla ürünlerini müşterileriyle buluşturan online tüccarlar için yerelleştirilmiş teslimat çözümlerinin getirdiği kolaylığı, mahalle ve semtlerdeki işyerleri için ise mekanlarına gelen yaya trafiğini artırıp satış performansına katkı sağlama vaatleriyle, sürdürülebilir bir son kilometre teslimat modelini uygulamaya çalışmaktadır.

 

Almanya’da ise Alman lojistik devi Hermes, paketshop adını verdiği, sayıları 2012 itibariyle 14 bini bulan yerel işyeri partnerinin çalışma saatleri içerisinde birer son kilometre teslimat ve toplama merkezi olarak çalıştığı bir sistemi takip etmektedir. Şehir içerisindeki bu teslimat noktaları arası ortalama mesafenin yalnızca 600 metre olması, Hermes’in kentsel teslimat noktası ağının kılcal erişim kapasitesini ortaya koymaktadır.

 

Şekil 2. Hermes’in Paketshop adını verdiği teslimat noktası ağını ve seçili noktaların ticari faaliyet türü ile çalışma saatlerini gösteren harita tabanlı web arayüzü gösterimi (Kaynak)

.

DHL/Deutsche Post, 2013 yılı itibariyle Almanya genelinde çoğunluğu metropol içlerine yayılmış biçimde 2,500 farklı noktada işlettiği, Packstation adı verilen otomatikleştirilmiş paket teslimat istasyonları (APS) ile, personel refakatine gerek kalmayacak şekilde son kilometre teslimat ve gönderi işlemlerini kolaylaştırmaktadır. İlk olarak 2001-2002 civarı kullanıma sunulan, her biri yaklaşık 76 adet kilitli teslimat dolabını içeren bu istasyonlar, günümüzde Alman nüfusunun %90’ına azami 10 dakikalık bir yürüme veya araçla erişim mesafesinde konuşlandırılmıştır. Yerleşim yeri olarak akaryakıt istasyonu veya toplu taşıma durak ve istasyonları gibi kamusal alanlar tercih edilmektedir. Kent içerisindeki bu geniş kapsama alanı ve erişilebilir konumlandırma sayesinde müşteriye teslimatların ve ilk göndericiden toplamaların %70’i 24 saat içerisinde tamamlanabilmektedir [1], [2].

 

Şekil 3. DHL’in Packstation adlı otomatize edilmiş, modüler yapılı, kilitli teslimat dolapları (Kaynak)

.

Geliştirdiği kilitli teslimat dolaplarına Dünya genelinde 20 farklı ülkede müşteri bulan Polonya firması InPost’un son kilometre teslimat çözümü de diğer servis noktası örnekleri gibi ağırlıklı olarak e-ticaret kaynaklı paketlerin teslimatına yoğunlaşmaktadır. 4 adet video kamera ve alarm sistemi ile donatılmış, kilitli teslimat dolapları sistemi, genellikle akaryakıt istasyonları, süpermarketler ve 7/24 açık olan otopark yerleşkelerine açık alan kiralama usulüyle konumlandırılmaktadır. Modüler bir yapıyla birbirine kenetlenmiş kilitli teslimat dolapları ise 41 x 38 x 64 cm ölçülerine kadar büyüklüğe ve 25 kg’ye kadar ağırlığa sahip paketlerin bırakılabildiği genişlik ve derinlikte tasarlanmıştır. Herhangi bir satışın gerçekleştiği e-ticaret platformunda gönderici, kendi hesabı üzerinden ödemeyi yaptıktan ve pakete has tanıtıcı bir kodun oluşturulmasından sonra yine aynı platformda sunulan teslimat seçenekleri arasında bulunan kilitli teslimat dolabı seçeneğini işaretler ve bu tercihine dair e-posta yoluyla onay alır. 2 iş günü içerisinde sipariş edilen paketin belirtilen kilitli dolaba bırakılmasıyla birlikte, dolap numarası ve kilidi açacak kod bilgisi e-posta mesajı ve SMS ile son kullanıcıya iletilir. Gönderici ve son kullanıcıya taşıma süreci boyunca paketin seyahat aşamalarının takibini yapabilmeleri mümkün kılınarak süreçte şeffaflık, görünürlük ve sürekli bilgi akışı başarılmış olur. Alıcı ise mesajın gelmesini müteakiben 3 gün içerisinde tercih ettiği bir vakit, sipariş aşamasında konumu seçilmiş olan dolapların bulunduğu konuma gider, telefon numarası ve kod bilgisini teslimat dolabına erişim sağlayan dokunmatik ekrana girer, kilitli dolabın açılmasıyla da siparişini teslim alır.

 

Böylelikle, teslimat sürecinin son kilometre aşaması son kullanıcı tarafına kaydırılarak son kilometre teslimatından kaynaklı işletme maliyetleri ile çevresel etkiler azaltılmış olur. Buna bağlı olarak daha düşük lojistik maliyetler işlem faturasına yansıtılan nihai kullanıcıya ise gönderiyi daha geniş bir zaman aralığında hanesine yakın bir noktadan teslim alma esnekliği sağlanır. Paket gönderimi yapan veya sipariş eden şahıs ve kurumların kilitli teslimat dolaplarını tercih etmesinde başı çeken üç faktörün sırasıyla maliyet, 7/24 erişebilir olma ve yerelleşme sebebiyle kolay ulaşabilmenin olması, bu teslimat modelinin değer önermesinin kullanıcı nezdinde beklendiği gibi karşılık bulduğunu göstermektedir. Kapıdan-dolaba ve dolaptan-kapıya taşıma aşamasında kurye hizmeti de uygulama kapsamında, gönderici ve alıcının uhdesinde bulunan ilk ve son taşıma aşamalarını kolaylaştırıcı bir seçenek olarak sunulmaktadır. Yerleşkesinin bir bölümünü bu teslimat operasyonları için kiralayan ticarethane ise kira ödemesi kaynaklı ek gelir elde etmiş ve bulunduğu mahalle ve semt için bir çekim merkezi haline gelmiş olur. Polonya’da konuya dair yapılan bir araştırma, kilitli teslimat dolaplarını kullanan e-ticaret müşterilerinin %52’sinin, teslimat için yaptıkları ziyaret sırasında bu sistemlerin yerleştirildiği ticari kuruluşa da alışveriş amacıyla uğradığını ortaya koymuştur. Dolayısıyla, teslimat modelinin ticarethanelerin müşteri trafiğini de artıran bir etkisinden söz edilebilir [4], [5].

 

Şekil 4. InPost’un otomatize edilmiş, modüler yapılı, kilitli teslimat dolapları (Kaynak)

.

InPost ile birlikte Polonya kilitli teslimat dolabı marketinin en büyük pay sahibi olan Polonya devlet posta idaresi Poczta Polska, hem kendi bünyesindeki postanelerde, hem de kendisi gibi bir kamu iktisadi teşebbüsü olan Orlen akaryakıt istasyonlarında, ülke çapında 2,000’den fazla noktada hizmet veren yol üstü büfe ve gazete-dergi bayi zinciri Ruch SA şubelerinde [6] ve ülke genelinde 6,000 şubesi bulunan Zabka [7] yerel bakkal-market zincirine ait satış noktalarında son kilometre teslimat çözümünü sunmaktadır [8]. Poczta Polska’nın kilitli teslimat dolabı sisteminin kullanım sayısı 2017’den 2018’e 2 misli artış göstermişken, bu sistemden geçen toplam paket sayısı ise aynı zaman diliminde %60 oranında çoğalmıştır [9].

 

8 Otonom Yer Taşıtları

 

Müşterinin sipariş ve takip eden teslimat süreci tecrübesine geleneksel ve güncel alternatiflerinden (B2B ve B2C) daha öncelikli bir yer vermeyi hedefleyen, X2C (goods to customers) olarak kısaltılan bir teslimat modelinin son kilometre teslimat sürecinde daha etkin bir rol oynayacağı düşünülmektedir. Bu teslimat modeli, sipariş edilen mal ve paketlerin otonom yer (autonomous ground vehicles, AGVs) veya hava taşıtları (delivery drones) vasıtasıyla kent içinde ya da çeperindeki ticari yerleşkelerden son kullanıcıya ulaştırılmasını vaat etmektedir. Modelin değer önermesi ise gönderici ile alıcı arasındaki aracıları asgariye indirerek aynı gün ya da anında adrese teslim performansını artırmak, personel maliyetlerinde sağlanacak düşüşlerden istifade ederek tüketiciye yansıtılacak dağıtım giderlerini azaltıp rekabet avantajı elde etmek ve şehirdeki ulaştırma ihtiyaçlarından kaynaklanan emisyon ve zararlı gaz salınımının azaltılmasına katkı sunmak olarak özetlenebilir. Bu değer önermesinin dayandığı ihtiyacın ise iki kaynaktan beslendiği söylenebilir:

• robotik ve otomasyon alanlarında gerçekleşen yıkıcı teknolojik gelişmeler,
• e-ticaret araçlarını kullanan tüketicilerin, bilhassa yerel market zinciri, bakkal veya büfelerden taze veya tüketime hazır gıda siparişi ile yetkili satıcılardan küçük elektronik ev aletleri, otomotiv yedek parçaları ve tıbbi ürün alışverişlerinde, anında teslimat ve aynı gün teslimat gibi zamana duyarlı teslimat seçeneklerine artan oranda rağbet etmesi; bir başka deyişle son kullanıcı nazarında zaman hassasiyetinin maliyet hassasiyetinden daha öncelikli hale gelmesi.

Bu iki yavaş ama sağlam adımlarla ilerleyen akım, tedarik zincirinde ve bilhassa son kilometre teslimat dinamiklerinde büyük değişiklikleri tetikleme potansiyeline sahiptir.

 

İçerdiği yenilikçi teknolojilerin henüz yaygınlaşmamış ve farklı sektörlerde geniş uygulama alanlarındaki süreçlere adapte edilmemiş olması nedeniyle bu tür son kilometre teslimat modellerinin ilk yatırım ve idame maliyetleri yüksek olmaktadır. Bu da onların reel hayat teslimat uygulamalarına öncelikli olarak iş gücü maliyetinin yüksek olduğu ülkelerde veya gerekli yoğun teknolojik yatırım ve pilot uygulamaları finanse edebilecek ülkelerde geniş çapta adapte edilmesini beraberinde getirecektir.

 

Günümüz son kilometre paket teslimat yöntemlerine kıyasla %40’a varan maliyet avantajı vaat eden kilitli teslimat dolaplı otonom yer taşıtları (AGVs with lockers), aynı gün teslimat ve zaman aralığına tabi teslimat gibi ihtiyaç çeşitlerine de hitap edebilme kapasitesine sahiptir. Bunun yanı sıra gün içerisinde teslim edilemeyen paketlerin olması durumunda, akşam operasyonları sonrası bir yerde sabitlenerek, sonraki iş günü tekrardan teslimatı yapılacak yeni paketlerle yüklenene kadar sabit bir kilitli teslimat dolap sistemi olarak da vazife görebilir. Böylece, kira masrafı gerektiren geleneksel kilitli teslimat dolabı sistemlerine geçici ve ekonomik alternatifler de sunmuş olur. Ayrıca, personelsiz çalışma düzeni sayesinde, günümüz kurye-ekspres-paket taşıyıcısı kargo firmalarının hizmet vermediği gün ve saat dilimlerinde de son kullanıcıya paket teslimi amacıyla yollarda seyrini sürdürmek üzere rotalandırılabilir [10].

 

Şekil 5. Neolix Mobil Paket Teslimatı projesi kapsamında üretilip uygulanan, modüler kilitli dolaplara sahip teslimat taşıtları (Kaynak)

.

Çinli Neolix firmasının Neolix Express – Mobile Parcel Delivery projesinin ürünü olan otonom kentsel teslimat araçları bu tür vasıtaların önde gelen örneklerindendir. 100 km menzile ve azami %20 eğimde tırmanma yeteneğine sahip taşıtlar, Modüler tasarımın sağladığı 1 metre genişlik ve 2.4 m3 faydalı yük kapasitesi ile trafik şartlarında kıvraklığa ve yüksek erişim kabiliyetine sahip olmaktadır [11]. Neolix Express, COVID-19 sürecinde insanlar arası teması en aza indirmek ve teslimat amacıyla sahaya sürülebilen personel sayısındaki azalmadan kaynaklı iş gücü kaybından asgari oranda etkilenmek amacıyla Pekin’deki büyük bir hastanenin çok sayıda personelinin günlük gıda ve tüketim malzemeleri ile tıbbi bakım ürünü siparişlerinin nihai teslimatını gerçekleştirmiştir [12]. Gerçek trafik koşullarındaki bu başarısı ve güncel pandemi krizi şartlarının otonom taşımacılık modlarına olan rağbeti körüklemesi, firmanın 2020 senesi Ocak ve Şubat aylarında 200 adet kilitli teslimat dolaplı otonom paket teslimat aracı üretimi siparişi almasının önünü açmıştır [13].

 

Bu alanda teknoloji yatırımı ve teslimat taşıtı üretimi yapan bir diğer firma olan UDI’ın, kargo bölümünde 1,000 kg’lık kapasiteye sahip olan otonom kentsel teslimat taşıtlarından oluşan bir filosu, Çin’in doğusundaki Shandong Eyaletine bağlı, 4 milyondan fazla nüfusa sahip olan Zibo şehrindeki 16 mahalleye, karantina boyunca taze gıda tedariki sağlamıştır [14].

 

Şekil 6. UDI tarafından üretilip hizmete sunulan otonom teslimat taşıtları (Kaynak) 

.

Taze veya tüketime hazır gıda ürünlerinin ‘anında teslimatı’, ancak müşterinin yakınında konumlanmış bir gönderici tarafından kısa bir süre zarfında siparişin hazır edilip dar bir teslimat takvimine riayet edecek şekilde gönderilebileceği bir modelin olması durumunda mümkündür. Bu noktada küçük teslimat robotları için bir kullanım alanı doğmaktadır.

 

Ocak 2019’dan bu yana George Mason Üniversitesinin Fairfax Yerleşkesindeki öğrenci ve yetkililerin kampüs içerisi ve çeperinden sipariş ettikleri kahve, yemek, hazır gıda ve diğer küçük market alışverişlerinin teslimatını sağlayan Starship teslimat robotları buna bir örnek teşkil etmektedir. Yaklaşık 6 km/sa hıza sahip 25 adet robot, saat 08:00 – 21:00 arası kampüs sakinlerine hizmet vermekte ve yarım saat içerisinde kapıdan kapıya teslimat sürecini tamamlamaktadır. Kullanıcılar siparişlerini yine Starship firmasının sunduğu mobil uygulama ile bildirip satın almakta, taşıma süreci boyunca da gerçek zamanlı taşıt takibini gerçekleştirebilmektedir [15].

 

Şekil 7. Geoorge Mason Üni. Fairfax Kampüsünde kapıdan kapıya teslimat hizmeti veren Starship otonom robotları (Kaynak)

.

2017’de UC Berkeley’de faaliyete geçen ve aktif olarak hizmet vermeye devam eden Kiwi Campus firmasına ait teslimat robotları, 2019 Haziran itibariyle 35 bin yemek ve hazır gıda siparişinin teslimatını gerçekleştirmiştir. Uygulamanın en sık kullanıcısı olan 100 kampüs sakininin her hafta ortalama 10 defa Kiwi robotlarını kapıdan kapıya teslimat için kullanmaları ise bu son kilometre teslimat modelinin pratik bir uygulama olarak kabul gördüğünün göstergesidir [16].

 

Şekil 8. UC Berkeley Kampüsünde kapıdan kapıya teslimat hizmeti veren Kiwi Campus robotları (Kaynak)

.

Ancak, robotların anında teslimatta daha çok kullanılması hem daha süratli hareket edebilmelerine hem de üretim ve operasyon maliyetlerinin ve dolayısıyla kiralama bedellerinin düşmesine bağlıdır. Bu iki alanda kaydedilecek gelişmelerin robot boyutlarının büyümesine sebep olması ise, robotların kalabalık yerleşimlerde son kullanıcıya anında teslimat senaryolarında halihazırda küçük boyutları gereği sahip olduğu kıvraklık, yayalaştırılmış bölgelerde hareket izni ve imkânı, dar bölgelere erişebilirlik gibi avantajları yitirmesine yol açabilir. Bu da son kilometre teslimatta kullanılabilirliği zaten ispatlanmış olan bisikletli kuryeler ve elektrikli kargo bisikletlerine karşı iddia edebileceği üstünlüklerin ortadan kalkmasıyla sonuçlanabilir [10].

KAYNAKÇA

[1] E. Morganti ve S. Seidel, “The impact of e-commerce on final deliveries: Alternative pacel delivery sytems in France and Germany,” Transportation Research Procedia 4, Aralık, 2014. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2020, doi: 10.1016/j.trpro.2014.11.014. [Online].

[2] I. Orenstein, T. Raviv, ve E. Sadan, “Flexible parcel delivery to automated parcel lockers: Models, solution methods and analysis,” araştırma yazısı, Dept. Of Industrial Eng., Tel Aviv University, Tel Aviv, İsrail, Haziran 2019. [Online]. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2020.

[3] UPS, “UPS Access Point Network.” Erişim tarihi: 17 Mayıs 2020. [Online].

[4] S. Iwan, K. Kijewska, ve J. Lemke, “Analysis of parcel lockers’ efficiency as the last mile delivery solution – the results of the research in Poland,” Transportation Research Procedia, vol. 12, ss. 644-655, 2016. [Online].

[5] InPost, “Parcel locker to home.” Erişim tarihi: 17 Mayıs 2020. [Online].

[6] Ruch, “Kiosks and newsagents’ stores.” Erişim tarihi: 17 Mayıs 2020. [Online].

[7] Żabka, “Żabka makes announcements – ends the year with the opening of a 6000 store.” Erişim tarihi: 17 Mayıs 2020. [Online].

[8] S. Shah, “The battle for Poland’s parcel locker market,” Emerging Europe, 21 Eylül 2018. [Online]. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2020.

[9] Post & Parcel, “Poczta Polska launces a new delivery method through Swipbox parcel lockers,” 8 Mayıs 2019. [Online]. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2020.

[10] M. Joerss, J. Schröder, F. Neuhaus, C. Klink, ve F. Mann, “Parcel delivery: The future of last mile,” McKinsey & Company Inc., New York, NYS, ABD, Eylül 2016, Erişim tarihi: 15 Mayıs 2020. [Online].

[11] Neolix, “Neolix autonomous driving vehicles.” Erişim tarihi: 17 Mayıs 2020. [Online].

[12] A. Chatuverdi, “The China way: Use of technology to combat Covid-19,” Geospatial World, 11 Mayıs 2020. [Online]. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2020.

[13] South China Morning Post, “Chinese driverless delivery van start-up sees demand surge amid coronavirus outbreak,” 9 Mart 2020. [Online]. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2020.

[14] E. Guizzo, “Robot vehicles make contacless deliveries amid coronavirus quarantine,” IEEE Spectrum, 2 Nisan 2020. [Online]. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2020.

[15] M.L. Clark, “There are robots on campus—here’s what you need to know,” George Mason University, 22 Ocak 2019. [Online]. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2020.

[16] L. Knox, “Food-delivery robots are the next big thing for campus dining. No, they don’t accept tips,” The Chronicle of Higher Education, 13 Haziran 2019. [Online]. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2020.