Bir kavşağın sinyalize kavşak olarak yönetilmesinin gerekip gerekmediğini belirlemek için trafik koşulları, yaya karakteristikleri ve ilgili kavşağın fiziksel özellikleri ile ilgili bir mühendislik çalışması yapılmalıdır.
Karayolları Genel Müdürlüğü‘nün kavşak tipi seçimiyle ilgili aşağıdaki uzman raporlarından yararlanılabilir [1][2]:
- Kavşak Tipi Seçimi ile ilgili olarak Önerilen Esaslar
- Kavşak Tipi Seçimi ile ilgili olarak Önerilen Esaslar: Seçim Diyagramları ve Trafik Koşulları
USDOT Federal Highway Administration‘a ait Manual on Uniform Traffic Control Devices for Streets and Highways adlı standardına göre sinyalizasyon gereklilik araştırmasında, çalışma alanındaki mevcut işletme durumu ve güvenlik faktörleri ile geleceğe yönelik olası gelişmelerle beraber aşağıdaki faktörler dikkate alınmalıdır [3]:
1) 8 Saatlik Sayım Değerleri
Günün (ardışık olması gerekmeksizin) herhangi bir 8 saati için her 1 saatte en az;
- Ana kollarda (karşılıklı) geliş-gidiş yönlerinde 1’er şeritli (toplam 2 şerit) ise 500, 2’şer ya da daha fazla şeritli (toplam en az 4 şerit) ise en az 600 birim oto; tali kollardan en çok taşıtın geçtiği yönde 1 şeritli ise 150, en az 2 şeritli ise en az 200 birim oto geçmelidir.
ya da
- Kesintisiz akım koridorunda ise; ana kollarda (karşılıklı) geliş-gidiş yönlerinde 1’er şeritli (toplam 2 şerit) ise 750, 2’şer ya da daha fazla şeritli (toplam en az 4 şerit) ise 900 birim oto; tali kollardan en çok taşıtın geçen yönde 1 şeritli ise 75, 2 şeritli ise 100 birim oto geçmelidir.
Bu sayım değerleri, ana kollardaki yaklaşım hızının 65 km/sa’i aşması, nüfusu 10.000’den daha az bir izole yerleşim yeri olması vb. durumlarda değişiklik gösterebilir.
2) 4 Saatlik Sayım Değerleri (2 şeritli yollar için)
Günün (ardışık olması gerekmeksizin) herhangi bir 4 saati için her 1 saatte;
Ana kollarda (karşılıklı) geliş-gidiş yönlerindeki toplam birim otomobil sayısı, tali kollarda (karşılıklı) geliş-gidiş yönleri toplamından yaklaşık 900 fazla olmalıdır.
3) Zirve Saat (1 Saat) Sayım Değerleri (2 şeritli yollar için)
Zirve saatte, ana kollarda (karşılıklı) geliş-gidiş yönlerindeki toplam birim otomobil sayısı, tali kollarda (karşılıklı) geliş-gidiş yönleri toplamından yaklaşık 1200 fazla olmalıdır.
4) Yaya Sayımları
- Günün (ardışık olması gerekmeksizin) herhangi bir 4 saati için her 1 saatte en az 100 yaya,
ya da
- Günün herhangi bir saatinde en az 190 yaya geçiş yapmalıdır.
- Bu (üstteki 2 maddedeki) yaya talebi, sinyalize olmayan kavşaktan ya da sinyalize kavşaklar arası konumlandırmış yaya geçidinden geçerken, 60’tan daha az sayıda güvenli geçiş aralığı bulabilmelidir.
5) Okul Önü Yaya Geçişi
Öğrencilerin karşıdan karşıya geçiş talebinin en yoğun olduğu 1 saatte;
- En az 20 öğrenci geçiş yapmalıdır
- 1 dakika boyunca güvenli geçiş yapabilecek aralık bulamamalıdır
Bununla birlikte, bu koşulların oluştuğu durumlarda diğer çözümler (öğrencilerin karşıdan karşıya geçişlerinden sorumlu görevli*1, gelişmiş trafik işaretleri, yaya geçitlerinde geliş-gidiş yönleri arasında ortada bekleme alanı oluşturacak refüj/trafik adası*2 ) şiddetle tavsiye edilir.
6) Koordineli Trafik Işıkları
Koordineli trafik ışıkları arasında taşıtların koridorda kümelenerek kararlı bir halde seyir izlemesi arzu edilmektedir. Koordine edilen sinyalize kavşakların arasındaki mesafenin istenilen taşıt kümelenmesini sağlamaması durumunda aşağıdaki durumlar incelenir. Bu durumlardan herhangi biri sağlandığında sinyalizasyon düşünülebilir:
- Tek yönlü cadde ya da trafiğin bir yönde daha baskın olduğu bir caddede, ardışık sinyalize kavşakların aralarının fazla olması sebebiyle taşıt kümelenmesinin istenilen düzeyde olmaması,
- Çift yönlü trafiğin olduğu caddede ardışık trafik ışıklarının sinyal koordinasyonu için yeterli düzeyde taşıt kümesi sağlayamaması ve öngörülen sinyalize kavşakla birlikte bu durumun iyileştirilecek olması
Bu yöntem, sinyalize kavşakların arasındaki mesafe 300 metre’nin altındaysa uygulanmamalıdır.
7) Kaza Geçmişi
Kaza verileri sinyalizasyon sistemi ile çözülebilir bir problemi göstermelidir.
8) Yol Ağı
Yol, ana yol ağı ya da güzergahı gibi bir önem arz ederek tasarlanmış olmaldır.
9) Demiryolu Geçidine Yakınlık
Bir kavşağın yaklaşım kolunda, kavşağa 50 metre yakınlıkta DUR ya da YOL VER trafik levhaları ile kontrol edilen bir hemzemin demiryolu geçidi bulunuyorsa uygulanabilir.
KAYNAKÇA
[1] Kavşak Tipi Seçimi ile ilgili olarak Önerilen Esaslar (2000). SweRoad, Ankara.
[2] Kavşak Tipi Seçimi ile ilgili olarak Önerilen Esaslar: Seçim Diyagramları ve Trafik Koşulları (2000). SweRoad, Ankara.