Kanalize Sağa Dönüşler

Kanalize sağa dönüş şeritleri, kavşaklarda serbest veya serbeste yakın sağa dönüşler sağlayan şeritleridir. Boyayarak veya ada kullanılarak farklı tiplerde şerit ayrımı yapılabilir. Şekil 1’de kanalize sağa dönüş şeritlerinden oluşmuş bir kavşak gösterilmektedir. Şekil, bir kavşak üzerine yapılabilecek her bir 4 kanalize sağa dönüş şeridini sergilemektedir. Bu sağa dönüş şeritleri kavşağın bazı köşeleri için uygun olsa bile, kavşağın geometrisi ve ihtiyaçlarına bağlı olarak uygun bulunmayabilir [1].

Şekil 1: Her yaklaşım kolunda kanalize sağa dönüşleri bulunan 4 kollu bir kavşak

 

Kanalize sağa dönüş şeritlerinin uygulanmasındaki nedenler [1]:

• Kavşağın taşıt kapasitesini artırmak.
• Sürücülerin daha yüksek hızlarda dönüş yapabilmelerini sağlayarak gecikmeleri azaltmak.
• Gereksiz duraklamaları engellemek.
• Kavşaklarda sağa dönüş manevrasının izlemesi gereken yolu açık bir şekilde belirtebilmek.
• Çakışma (crossing conflicts) ve birleşme (merge conflicts) durumlarının oluştuğu noktaları ayırarak güvenliği arttırır.
• Geniş bir dönüş çemberi oluşturarak; büyük boyutlu taşıtlar da dahil, araçların rahat dönüş yapabilmesine izin verir. Bunu yaparken de şerit genişliğini ve yaya yolu mesafesini arttırmaya gerek kalmaz.

 

Kanalize Sağa Dönüşlerin Tasarımı

Yaya Geçitli ve Yol Ver Uyarılı

Şekil 2: Yaya geçitli ve yol ver uyarılı sağa dönüş uygulaması [1]

 

Avantajları [1]:

• Sağa dönüşlerde oluşan gecikme süresini %25-75 arası azaltmaktadır.
• Yaya yolu mesafesini kısaltmaktadır.
• Kısa mesafeli yaya yolları sayesinde, sinyallerin faz süreleri kısalabilir.
• Eğer yükseltilmiş adanın içine yaya geçidi yerleştirilirse, yayaların görüş alanları artar. Bunda yaya geçidinin merkezde olmasının etkisi de vardır.
• Sağa dönüş şeridine yaklaşırken mevcut olan hız düşürme alanı, sürücülere yaya geçidine yaklaşmadan önce hızlarını düşürmelerinde fırsat sağlar.

Dezavantajları [1]:

• Yaya sinyallerinin eksikliği görme problemi olan yayalar için sıkıntılı olabilir.
• Yaya geçidinin önünde araçların kuyruk yapma ihtimali var.
• Kanalize sağa dönüş şeritleri genellikle taşıt yollarının kısıtlandığı, geniş kavşak tesir alanlarına sahiptir.

 

Yaya Geçitli, Hızlanma Şeritli ve Kontrolsüz

Şekil 3: Yaya geçitli, hızlanma şeritli ve kontrolsüz sağa dönüş uygulaması [1]

 

Avantajları [1]:

• Hızlanma şeridinin de etkisiyle, bekleme süresi %65-85 arası azaltılabilir. Sağa dönüş yapıldığında oluşacak çakışmaların yoğunluğuna göre de bu süre değişebilir.
• Hızlanma şeridi sayesinde motorlu taşıt sürücüleri karşı trafiğe katılmadan önce yaya geçidine odaklanabilirler.
• Yaya yolu mesafesini kısaltmaktadır.
• Kısa mesafeli yaya yolları sayesinde, sinyallerin faz süreleri kısalabilir.
• Eğer yükseltilmiş adanın içine yaya geçidi yerleştirilirse, yayaların görüş alanları artar. Bunda yaya geçidinin merkezde olmasının etkisi de vardır.
• Sağa dönüş şeridine yaklaşırken mevcut olan hız düşürme alanı, sürücülere yaya geçidine yaklaşmadan önce hızlarını düşürmelerinde fırsat sağlar.

Dezavantajları [1]:

• Hızlanma şeridinin de eklenmesiyle, görme sıkıntısı yaşayan yayalar karşıdan karşıya geçmekte zorlanabilir.
• Karşı trafiğe yüksek hızlarda katılım hareketi yapmak bisiklet sürücüleri için zor olabilir.
• Yüksek dönüş hızları yayalar için bir dezavantaj olabilir.
• Yaya sinyallerinin eksikliği görme problemi olan yayalar için sıkıntılı olabilir.
• Kanalize sağa dönüş şeritleri genellikle taşıt yollarının kısıtlandığı, geniş kavşak tesir alanlarına sahiptir.

 

Yaya Geçitli ve Dur Uyarılı

Şekil 4: Yaya geçitli ve dur uyarılı sağa dönüş uygulaması [1]

 

Avantajları [1]:

• Dur levhasının yerleştirilmesi, yol ver uyarısı ile karşılaştırıldığında yayalara daha fazla karşıdan karşıya geçebilme fırsatı tanımaktadır.
• Motorlu taşıt sürücülerine karşı trafiğe katılmadan önce sağa dönüş açısını ayarlamalarında ve herhangi bir engel mevcut ise bunları fark etmeleri için süre sağlar.
• Eğer yükseltilmiş adanın içine yaya geçidi yerleştirilirse, yayaların görüş alanları artar. Bunda yaya geçidinin merkezde olmasının etkisi de vardır.
• Sağa dönüş şeridine yaklaşırken mevcut olan hız düşürme alanı, sürücülere yaya geçidine yaklaşmadan önce hızlarını düşürmelerinde fırsat sağlar.

Dezavantajları [1]:

• Yol ver uyarılı sisteme göre sağa dönen taşıtlar için daha uzun bekleme süreleri yaratır.
• Sağa dönüşlerde uzun kuyruklanma oluşturabilme potansiyeli vardır.
• Yaya sinyallerinin eksikliği görme problemi olan yayalar için sıkıntılı olabilir.
• Kanalize sağa dönüş şeritleri genellikle taşıt yollarının kısıtlandığı, geniş kavşak tesir alanlarına sahiptir.

 

Yaya Geçitli ve Sinyalize

Şekil 5: Yaya geçitli ve sinyalize sağa dönüş uygulaması [1]

 

Avantajları [1]:

• Yüksek sağa dönüş ve yaya yoğunluğu mevcut olan noktalarda, yayaların karşıya geçebilmesine diğer tasarım çeşitlerine göre daha fazla yarar sağlar.
• Görme problemi yaşayan yayaların karşıdan karşıya geçebilmesi için büyük kolaylık sağlar.
• Yayaların karşıdan karşıya geçme mesafelerine etki etmeden çift şeritli sağa dönüş yolları inşa etme imkanı tanır.
• Yaya yolu mesafesini kısaltmaktadır.
• Kısa mesafeli yaya yolları sayesinde, sinyallerin faz süreleri kısalabilir.
• Eğer yükseltilmiş adanın içine yaya geçidi yerleştirilirse, yayaların görüş alanları artar. Bunda yaya geçidinin merkezde olmasının etkisi de vardır.
• Sağa dönüş şeridine yaklaşırken mevcut olan hız düşürme alanı, sürücülere yaya geçidine yaklaşmadan önce hızlarını düşürmelerinde fırsat sağlar.

Dezavantajları [1]:

• Sinyalizasyon nedeniyle sağa dönüşlerde bekleme süresinin artma ihtimali, diğer tasarım yöntemlerine göre daha fazladır.
• Bazı yayalar sinyalizasyon yokmuş gibi davranıp karşıdan karşıya geçebilir.
• Sinyalizasyon ekipmanlarının kurulumu fazladan bir masraf oluşturacaktır.
• Kanalize sağa dönüş şeritleri genellikle taşıt yollarının kısıtlandığı, geniş kavşak tesir alanlarına sahiptir.

 

KAYNAKÇA

[1] Design Guidance for Channelized Right-Turn Lanes (2014). National Cooperative Highway Research Program.